Een erfenis, de verkoop van de onderneming of een grote beloning. Verschillende omstandigheden kunnen ervoor zorgen dat we zomaar een ‘luxeprobleem’ hebben.
In de vorige vier columns zoomde ik in op de ondernemer bij verkoop van zijn onderneming; de gesprekken, het vermogensplan, inkomen nu en later, grip houden op vermogen en vermogensstructurering.
In deze column: ‘testament van een ondernemer’. Juist voor vermogenden en ondernemers is een behoorlijk testament een must! Zo kan bij overlijden voorkomen worden dat de continuïteit van de onderneming in gevaar komt. Ook kan een testament ervoor zorgen dat verschillende fiscale regelingen optimaal gebruikt kunnen worden.
Algemeen
Met een testament kunnen veel belangrijke zaken geregeld worden voor wanneer men overlijdt. Zo kunnen er erfgenamen en goede doelen worden benoemd of juist personen worden uitgesloten. Tevens kunnen er legaten in worden opgenomen of het vruchtgebruik van de woning. Er kan een executeur worden aangewezen die t.z.t. de erfenis regelt. Bovendien kan een testament zorgen voor belastingbesparing.
Ook een testament bij leven is van groot belang. Dit noemt men een ‘notariële volmacht’ of ‘levenstestament’. Hierin worden zaken vastgelegd voor wanneer men daar zelf niet meer toe in staat is. Zo kan een ondernemer iemand benoemen die bepaalde beslissingen mag nemen en de onderneming voortzet wanneer hij (tijdelijk) uitvalt.
Wanneer er geen testament is, bepaalt de wet wie erfgenaam is.
Voorbeeld zonder testament: Jan Schipper, gehuwd in gemeenschap van goederen, komt te overlijden en laat zijn vrouw Els en 3 kinderen achter. In deze situatie behoeft de nalatenschap niet te worden verdeeld; Els verkrijgt alle goederen, terwijl de kinderen een geldvordering op haar hebben (het kindsdeel). De helft van het totaal vermogen na schulden is uiteraard eigendom van Els. De andere helft, stel € 1.200.000 vererft als volgt: 1.200.000/4= € 300.000. De gehele erfenis ad € 1.200.000 gaat dus naar Els, terwijl haar 3 kinderen tot aan haar overlijden een vordering houden van € 300.000 per kind. Omdat Els het vermogen ontvangt, betaalt zij de totale erfbelasting.
Testament van een ondernemer
Zonder testament kan een erfenis, inclusief onderneming, terecht komen bij erfgenamen die er mogelijk ‘niets mee hebben’. Ook ‘onenigheid over de verdeling’ kan de continuïteit van de onderneming serieus in gevaar brengen.
Met een testament kan de ondernemer zelf sturing geven bij wie de onderneming in geval van overlijden terecht moet komen. Deze persoon kan dan in het testament als opvolger worden aangewezen.
Om te voorkomen dat de andere erfgenamen tekort worden gedaan, kan bijvoorbeeld worden bepaald dat- en hoe de bedrijfsopvolger de ondernemingswaarde met de andere erfgenamen moet delen. Bij grotere ondernemingen wordt veelal gewerkt met een Stichting Administratie Kantoor waarbij stemrecht en economisch recht van elkaar gescheiden zijn. Hiermee is de continuïteit doorgaans al prima geregeld (zie mijn vorige column).
Wanneer een ondernemer een echtgenoot en kinderen achterlaat zonder testament, dan gaan de onderneming + bezittingen naar de echtgenoot. De kinderen krijgen een vordering.
Wanneer het de bedoeling is dat (één van) de kinderen als beoogd bedrijfsopvolger de onderneming erft, dan valt dit plan dus in het water…
Ook de ‘bedrijfsopvolgingsregeling’ (BOR) kan niet optimaal worden benut zonder een testament. Juist deze fiscaal aantrekkelijke regeling kan ervoor zorgen dat er aanzienlijk minder successiebelasting hoeft afgedragen te worden!
De BOR is in de wet opgenomen met als doel bedrijfsopvolgingen zonder belemmering van successiebelasting te laten verlopen.
Kort gezegd houdt de bedrijfsopvolgingsregeling in dat een erfgenaam of verkrijger, als hij de onderneming erft, over een waarde tot ca. € 1,2 miljoen géén erfbelasting hoeft te betalen bij voortzetting. Zonder BOR zou de continuïteit van de onderneming in gevaar kunnen komen door onttrekkingen uit het vermogen voor de erfbelasting.
In een testament kunnen de wensen van de ondernemer met betrekking tot de opvolging precies op de fiscale regelingen worden afgestemd, zodat deze optimaal worden benut.
Naast de BOR (Successiewet), bestaat er ook in de Inkomstenbelasting een regeling omtrent bedrijfsoverdracht. Het is van groot belang om ook hier rekening mee te houden. Zo kan de overdracht van de onderneming naar bijvoorbeeld kinderen fiscaal optimaal verlopen zonder de continuïteit in gevaar te brengen.
Naast de bovengenoemde zaken is het raadzaam om in het testament ook een executeur aan te wijzen. Dit kan de afwikkeling van de nalatenschap vereenvoudigen en verkorten, dus kosten besparen. Het takenpakket van de executeur kan bovendien worden uitgebreid met extra bevoegdheden, zoals het zelfstandig verdelen van de nalatenschap. De executeur wordt dan tevens afwikkelingsbewindvoerder.
Een veel gebruikte clausule in het testament is de zogenaamde uitsluitingsclausule, waarmee bepaald wordt dat de ontvangen erfenis privé blijft. Zo blijft bij een onverhoopte echtscheiding, de waarde van de erfenis inclusief de onderneming bij de eigen kinderen.
Overigens is het verstandig om het testament enigszins flexibel in te richten, zodat het mogelijkheden biedt om na overlijden de erfenis zo gunstig mogelijk te verdelen en de continuïteit van de onderneming te waarborgen.
Kortom een goed testament is van groot belang voor de erfgenamen en de continuïteit van de onderneming. Meer weten? Neem dan contact op met uw notaris of estateplanner.
Tip: regel dan meteen een notariële volmacht!
Disclaimer:
De verstrekte informatie mag u nimmer opvatten als een persoonlijk advies. U dient de juistheid en volledigheid van deze informatie altijd te verifiëren. Bespreek met uw adviseur wat passend is in uw persoonlijke situatie.
