Algemeen
Het beleggingsjaar 2016 startte met stevige verliezen op de wereldwijde aandelenbeurzen. Markten herstelden sterk aan het einde van Q1. Het tweede kwartaal stond volledig in het teken van een eventuele Brexit. De Amerikaanse centrale bank zorgde voor nog wat extra spanning. Zij liet voorzichtig doorschemeren dat een renteverhoging de komende maanden toch niet ondenkbaar is. Beleggers waren erg gevoelig voor deze sentimenten. Afhankelijk van de peilingen rondom een Brexit stegen of daalden rentes en aandelenkoersen.
In de week voor het EU-referendum herstelden de financiële markten en niemand leek nog rekening te houden met een daadwerkelijk vertrek van de Britten uit de Europese Unie. Hoe groot was de verassing voor beleggers toen bleek dat de Britten toch voor een Brexit hadden gestemd. De stemming op de financiële markten sloeg om en beleggers uitten hun teleurstelling door massaal afscheid te nemen van aandelen. Vooral (Britse) bankaandelen waren het kind van de rekening. Beleggers anticipeerden hiermee op het vooruitzicht van verslechterende economische omstandigheden.
We stellen vast dat ook het afgelopen kwartaal in het teken stond van een hoge volatiliteit op de financiële markten. Tijd om na een half jaar de tussentijdse balans op te maken!
Economische groei
De wereldeconomie liet in Q1 een lichte groei zien. Toch stelde de Wereldbank haar groeiverwachtingen voor 2016 bij. Aanvankelijk werd rekening gehouden met een groei van 2,9%. De afzwakkende groei van de ontwikkelde landen en de zwakte in de grondstoffensector droegen er aan bij dat dit cijfer neerwaarts is bijgesteld tot 2,4%. Ook de verwachtingen voor 2017 zijn bijgesteld van 3,1% naar 2,8% groei.
De economie in de Eurozone groeit in een bescheiden tempo. Ondanks verbeteringen in Duitsland en Frankrijk zal de groei in Q2 naar alle waarschijnlijkheid iets lager uitvallen dan in de eerste 3 maanden van dit jaar. De tegenvallende groei is grotendeels te wijten aan de tegenvallende prestaties van de periferielanden. Analisten rekenen op een bescheiden plusje van 0,3%. Hiermee valt de groei terug naar het laagste niveau sinds begin 2015.
De vrees voor een recessie in de VS is de afgelopen maanden iets afgenomen. De verwachte economische groei over het tweede kwartaal (+2,7%) zal aanmerkelijk hoger liggen dan in het eerste kwartaal (0,9%). De banengroei was de laatste maanden boven verwachting met een negatieve uitschieter in mei. Voor de Fed was het in ieder geval voldoende reden om hardop te denken over een renteverhoging in de komende maanden, waar dat eerder uitgesloten leek.
Rente en inflatie
De inflatie in de Eurozone blijft een grote zorg. In april en mei daalde de inflatie en in juni steeg de inflatie met 0,3% tot een niveau van 0,1% (kerninflatie 0,8%). Hiermee ligt deze nog altijd ruim onder het door de ECB beoogde niveau van 2%. Eerder dit jaar was de lage inflatie reden voor de ECB om het monetaire beleid verder te verruimen, vooralsnog zonder resultaat…
De rente is de afgelopen maanden opnieuw gedaald. Waar dit eerder toe te schrijven was aan de uitbreiding van het opkoopprogramma van de ECB, hebben we nu te maken met een ‘’risk-off’’ houding van beleggers. De onzekerheid over de uitslag van het Britse referendum over het EU-lidmaatschap was de voornaamste boosdoener. Inmiddels is Brexit een feit en weten we dat beleggers zelfs moeten bijbetalen om te beleggen in ‘veilige’ Duitse staatsobligaties. De 10-jaars Duitse rente noteert momenteel circa -0,1%. Maar ook de Nederlandse 10-jaars rente is de afgelopen dagen voor het eerst in de historie tot onder het nulpunt gedaald.
In de Verenigde Staten zit de inflatie langzaam in de lift. De economische groei zet verder door en de hogere olieprijs en de goedkopere dollar spelen inflatie in de kaart. Ook de lonen laten een lichte stijging zien. Het uitblijven van loonstijgingen was eerder reden voor de Federal Reserve om de rente niet verhogen, ondanks de forse toename van het aantal banen en de lage werkloosheid.
De Fed heeft in haar notulen aangegeven dat een renteverhoging in juni of in juli niet ondenkbaar is. In juni is de rente niet verhoogd. Dit lag ook niet in de lijn der verwachting. Het zou te veel onrust op de financiële markten veroorzaken in combinatie met het Britse referendum. Bovendien viel het banenrapport van mei flink tegen. Nu Brexit een feit is, is de kans groot dat de Fed haar kruit voorlopig droog houdt om de onrust op de financiële markten niet verder te vergroten.
Valuta
Het beleid van de centrale banken leidde er in het eerste kwartaal nog toe dat de Euro terrein won ten opzichte van de US dollar. De afgelopen maanden bewoog de EUR/USD tussen de 1,12 en de 1,15. De valutamarkten zijn na het verdict van 23 juni flink in beweging gekomen. De euro verloor terrein ten opzichte van de dollar en koerst momenteel rond de 1,11 (moment van schrijven). Het Britse pond kreeg de grootste klappen. Het GBP verloor ruim 12% ten opzichte van de USD en noteert daarmee op het laagste niveau sinds 30 jaar. Ook de verliezen ten opzichte van de euro (-8%) en de Japanse yen (-15%) waren fors. Eind juni is de val van het Pond tot stilstand gebracht door het gerucht dat de BoE (Bank of England) klaar staat om in te grijpen met verruimende monetaire maatregelen.
Obligaties
De afgelopen maanden hebben beleggers een ‘’risk-off’’ houding aangenomen. Als gevolg van negatieve sentimenten steeg de vraag naar veilig geachte staatsobligaties en daalde de rente op de Duitse Bund naar een nieuw dieptepunt. Brexit leidde een nieuw tijdperk in voor obligatiebeleggers. De Duitse Bund werd veelvuldig als veilige haven opgezocht en het effectieve rendement zakte door de magische grens van 0%. Eind juni bedroeg de rente circa -0,1%. Obligatiebeleggers betalen dus een premie om te beleggen in 10-jarig Duits staatspapier. Zij hadden het al moeilijk om rendement te realiseren op hun beleggingen. De komende tijd wordt hun situatie nog penibeler en worden zij meer dan ooit gedwongen om te kijken naar alternatieven.
Aandelen
Het beeld op de Europese aandelenmarkten was de afgelopen maanden divers. De AEX-index presteerde aanvankelijk aardig en oversteeg zelfs enkele keren de 450 punten. De brede Eurostoxx50 en de DAX hadden het aanmerkelijk lastiger. Helaas hebben aandelenmarkten de positieve trend niet vast kunnen houden. De belangrijkste oorzaak is Brexit. Toch wisten de indices de schade beperkt te houden.
The day after
Het EU-referendum is niet bindend. Omdat slechts een kleine meerderheid van de Engelse kiezers heeft gekozen voor een Brexit, bestaat een kans dat opnieuw wordt onderhandeld met de EU over hervormingen. Ook is het mogelijk dat vanwege de krappe overwinning van de Brexit voorstanders een nieuw referendum wordt uitgeschreven. De Britse premier David Cameron heeft inmiddels aangekondigd af te zullen treden.
De politieke instabiliteit en onzekerheid zullen hoe dan ook leiden tot een afwachtende houding voor wat betreft investeringen door bedrijven en consumenten. Gedurende de onderhandelingsperiode zal de Britse economie onder druk komen te staan. Naast de onzekerheid over de manier waarop een Brexit zal plaatsvinden, kan ook de druk in andere EU-landen om het lidmaatschap op te zeggen toenemen. Dit zal een drukkend effect hebben op de toch al matige economische groei in de eurozone.
De bedrijfsresultaten in de VS lieten een uiteenlopend beeld zien, maar de trend was in het algemeen positief. De zwakker geworden dollar en de stijgende olieprijzen droegen hier aan bij. Maar ook de Amerikaanse beurzen konden zich aanvankelijk niet onttrekken aan het negatieve sentiment rondom Brexit, maar zij herstelden snel. De brede S&P500 koerste eind juni licht boven het startniveau van begin januari. De afgelopen jaren hebben Opkomende markten te maken gehad met grote tegenslagen. De rendementen daalden en beleggers onttrokken massaal kapitaal. Met name de problemen in de BRIC-landen waren hier de oorzaak van.
Maar ook de afnemende economische groei, de lage grondstofprijzen, de hoge schuldenlasten en de onzekerheid over het rentebeleid van de Fed waren er debet aan. Het optimisme keerde langzaam terug. Opkomende markten hebben zich grotendeels kunnen onttrekken aan de negativiteit die ontwikkelde markten in de eerste helft van het jaar teisterde. De resultaten binnen de regio’s verschillen sterk van elkaar. Brazilië en Rusland kampen nog steeds met een recessie. Azië blijft economisch de sterkste regio. De prestaties van de aandelen beurzen weerspiegelen dit beeld overigens niet. De Braziliaanse aandelenindex (Bovespa) is dit jaar bijvoorbeeld met bijna 20% gestegen. Ook de berichten uit China zijn wisselend. In het bijzonder de Chinese industriesector heeft het moeilijk. Maar de belangrijkste index, de Shanghai Composite, lijkt te stabiliseren.
Vastgoed
Vastgoed deed het onverminderd goed. Vastgoedfondsen spinnen garen bij de huidige lage rentes en de zoektocht van beleggers naar rendement. De dividendrendementen zijn nog steeds aantrekkelijk. Zolang de Fed haar besluit om de rente te verhogen langer uitstelt, zal deze beleggingscategorie aanlokkelijk blijven.
Alternatieve beleggingen
Het wordt zo langzamerhand een eentonig verhaal, maar alternatieve beleggingen hebben opnieuw hun waarde bewezen. In tijden van hoge volatiliteit vormen zij een hoeksteen van de portefeuille. De afgelopen weken is dit bij uitstek gebleken. Dit gold in mindere mate voor hedge funds. De specifieke strategie van het fonds was hier zeer bepalend voor het succes.
Grondstoffen
De ontwikkeling van de olieprijs is een verhaal van vallen en opstaan. Gedurende het tweede kwartaal hebben we stevige prijsschommelingen gezien. Ondanks het mislukken van het overleg tussen de grootste olieproducerende landen om te komen tot productieafspraken, is de olieprijs fors opgelopen. Zowel Brent als WTI olie noteerde tijdelijk boven de $50,- per vat. Er waren meerdere redenen voor de prijsstijgingen. Het overaanbod daalde door gebrek aan nieuwe investeringen, er was sprake van productieverstoringen (o.a. aanslagen op installaties in Libië en bosbranden in Canada) en er waren/zijn veel speculanten in de markt die inzetten op verdere prijsstijgingen.
Wat verder in het oog sprong was de opmars van de goudprijs. Beleggers hebben goud als veilige haven weer omarmd. De politieke onrust in Europa speelde de goudprijs in de kaart. Zolang de onrust aanhoudt en de Fed de rente in de VS niet verhoogt wordt goud gezien als een aantrekkelijk alternatief.
Disclaimer
Duisenburgh Vermogensregie B.V. heeft een vergunning en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële markten en De Nederlandsche Bank.
De informatie die is opgenomen in deze publicatie is uitsluitend bestemd voor algemene doeleinden. Deze informatie biedt onvoldoende basis voor een beleggingsbeslissing. Wij adviseren u voorafgaand aan een eventuele actie deskundig advies in te winnen. Deze publicatie is geen aanbod en u kunt aan deze publicatie geen rechten ontlenen.
Duisenburgh Vermogensregie B.V.
Juli 2016